VAT po akcesji do UE
Dnia 5 kwietnia 2004 r. w Dz.U. #54 została opublikowana pod poz. 535 ustawa (z dnia 11 marca 2004 r.) o podatku od towarów i usług. Jej art. 176 stanowi, że wchodzi ona w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, tj. 19 kwietnia. Jest to nieprzekraczalna data, do której stosować można różne rozwiązania „oszczędnościowe” wymyślone pod rządami starej ustawy, w tym zawierać umowy leasingowe na starych zasadach.
Co się zmienia?
Zmiany dotyczą głównie:
samochodów (osobowych i ciężarowych);
transakcji z zagranicą, w tym transportu; znika także pojęcie „eksportu usług” (są to teraz czynności niepodlegające polskiemu VAT ale z prawem do odliczania naliczonego VAT) a wewnątrz UE – „uszlachetniania” (czynnego i biernego – są to teraz prace na ruchomym majątku rzeczowym);
usług taksówkarzy (do wyboru ryczałt 3% bez prawa odliczania – jak rolnicy);
zaliczek (już nie 50%, ale dowolna przedpłata, zaliczka, zadatek, rata...) powoduje konieczność wystawienia faktury na zaliczkę;
faktur: nie jest już konieczny podpis ani odbiorcy ani wystawcy (więc też upoważnienie do wystawiania faktur bez podpisu odbiorcy)
na dokonanie odliczenia VAT z faktury jest generalnie dwa miesiące (także za media – energia, gaz, telefon; ale tylko 1 miesiąc za RR – rolników ryczałtowych); dla rozliczających się kwartalnie – dwa kwartały (ale dla metody kasowej – tylko 1 kwartał), na korektę deklaracji – 5 lat;
przy imporcie usług (oraz wewnątrzwspólnotowych nabyciach) podatek naliczony i należny można odliczyć w tym samym miesiącu;
znika ograniczenie na wysokość zwrotu bezpośredniego VAT (dawne „22% obrotu w stawkach niższych od 22%”) – można całą nadwyżkę dostać na rachunek bankowy (łącznie z nadwyżką przeniesioną z marca do deklaracji za kwiecień – składanej w maju! oraz zwrotem z remanentu likwidacyjnego – teraz on nie przepada), aczkolwiek wydłuża się czas zwrotu – nawet do pół roku (180 dni). Należy jednak pamiętać, że zwrot różnicy VAT zaliczany jest przez Urząd Skarbowy na poczet zaległości podatkowych już z dniem złożenia deklaracji VAT-7 czy wniosku o stwierdzenie nadpłaty (Ordynacja Podatkowa, art. 76b oraz 76). Pamiętajmy też, że nie ma już SADów ani odprowadzania VAT do Urzędu Celnego, więc nie będzie się akumulowała nadwyżka VATu z wykupywanych co miesiąc importów z UE, ale „zje” ją szybko VAT od sprzedaży krajowej;
tzw. „struktura sprzedaży” (do rozliczania zakupów na działalność „oVATowaną” i zwolnioną) naliczana będzie na bazie roku a nie miesiąca (5 czy 10 lat zamiast pół roku dla środków trwałych), z ew. korektami po zakończeniu kolejnych lat kalendarzowych;
komis przestaje być usługą a stanowi teraz dwie odrębne dostawy towarów (dwie odrębne faktury na całą kwotę);
leasing może być dostawą towaru (finansowy) lub usługą (operacyjny). Przy finansowym – musi być wystawiona na samym początku faktura z całą kwotą VAT za okres umowy;
do odliczenia VAT z faktury zakupu nie potrzebna będzie fizyczna dostawa towaru, ale jedynie „nabycie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel” (z drugiej strony, może to powodować spory, jeżeli na fakturze jest adnotacja, że „do chwili zapłaty towar pozostaje wyłączną własnością sprzedawcy...”; już i teraz były takie zakusy niektórych urzędów skarbowych);
nie trzeba opodatkowywać drobnych darowizn (do 50.- PLN dla każdego obdarowanego rocznie) do kwoty razem 1/8 procenta obrotu (0.125%) z zeszłego roku ani też nieodpłatnych próbek (samochody ani meble nie mogą być próbkami!);
wycena remanentu likwidacyjnego (lub przekazania na potrzeby osobiste lub reklamowe) według ceny nabycia, a nie wartości rynkowej (zgroza przy zamortyzowanych środkach trwałych!) – za to nadwyżka podlega zwrotowi;
miejsca dokonywania transakcji: przy zakupie towarów i usług związanych z czynnościami wykonywanymi poza terytorium Polski można odliczyć VAT, o ile byłyby one opodatkowane polskim VAT (gdyby były wykonywane w kraju). Dotyczy to zarówno działalności prowadzonej poza Polską, jak i czynności wykonywanych w kraju, dla których jednak miejscem opodatkowania jest zagranica (niematerialne usługi informatyczne, reklamowe, telekomunikacyjne czy związane z nieruchomościami). Nie decyduje tu fizyczne miejsce wykonania usługi, ale to „teoretyczne” miejsce opodatkowania określone przez ustawę.
umowy zlecenia (i o dzieło).
Są też pewne przepisy „przejściowe”:
rozliczający się z VAT kwartalnie mają teraz „długi” kwartał (I-IV’2004), a następny będzie „krótki” (V i VI’2004).
Samochody
Ustawy podatkowe (głównie VAT-owska) tworzyły z roku na rok coraz to bardziej wymyślne sformułowania służące ograniczaniu praw podatkowych dla użytkowników samochodów: zrazu wprowadzono rozgraniczenie pomiędzy autami osobowymi i ciężarowymi, potem dodano warunek wyciągniętej z kapelusza minimalnej ładowności, wkrótce uzupełniono go o posiadanie homologacji producenta. Nowa ustawa wprowadza dodatkową restrykcję: auto nie tylko musi mieć - jak dotąd - homologację producenta jako samochód ciężarowy (lub specjalny), ale jeszcze dodatkowo jego ładowność musi wynosić (zgodnie ze słynnym już wzorem Lisaka 357+n*68 kg) np. ponad 629 kg dla 4 osób (wraz z kierowcą). Dane te muszą wynikać z homologacji!
Dla samochodów nie spełniających powyższych warunków (wszystkie osobowe i w praktyce wszystkie „ciężarowe z kratką”) w myśl nowej ustawy (a więc od 1 maja – te artykuły wchodzą w życie dopiero 1 V 2004, a nie 20 IV jak podała Rzeczpospolita z 14 IV str. C3):
nie wolno odliczać VAT od paliwa (ani benzyny ani ropy ani gazu; żadna rejestracja umowy nic tu nie pomoże. Nie wspominamy o pomysłach zakupu starego Żuka, aby „na niego” tankować paliwo, prezentowanych przez Rzeczpospolitą). Nic się jednak nie zmienia przy odliczaniu VATu od części zamiennych czy remontów: to dalej można;
z faktur za zakup i leasing (oraz wynajem np. z wypożyczalni samochodów) można odliczać tylko połowę VATu – ale nie więcej niż 5,000.- PLN (w całym okresie użytkowania auta). Dla aut osobowych jest to niby lepiej (bo przedtem w ogóle nie odliczało się VATu) – przy sprzedaży nie trzeba od nich zapłacić VAT [Rozp. Min.Fin. z 27 IV 2004 – DzU 97 poz. 970 par. 8 ust. 1 pkt 5] jeżeli są używane. Dla nowych aut „z kratką” jest to klęska totalna – nie ma sensu montować kratki w nowonabywanych autach (nic ona nie daje, jeżeli nie ma ładowności). Dla aut „z kratką” kupionych przed 1 V 2004 dla sprzedającego je po 1 maja b.r. nic się nie zmienia – ale dla kupującego jest to już zwykłe auto osobowe: nie odliczy już VAT od paliwa, a od zakupu samego samochodu tylko maksimum połowę. Dla aut w leasingu (to samo dotyczy wypożyczalni) jest niby dobrze: jeżeli umowę zawarto przed 20 IV 2004 r (żadne aneksy po tej dacie!) i zarejestrowano w Urzędzie Skarbowym do 14 maja 2004 r., to można odliczać VAT z czynszu leasingowego na dotychczasowych zasadach (przypuszczamy, że tutaj pułapkę zastawioną przez fiskusa poznamy dopiero po jakimś czasie).
W przypadku sprowadzania samochodów z krajów UE przygotowywane jest rozporządzenie Min.Finansów w sprawie zwrotu podatku. Może to spowodować, że opłacalny będzie leasing samochodu np. w Niemczech (przy leasingu operacyjnym samochodów miejscem opodatkowania będzie siedziba świadczącego usługę, a w Niemczech stawka VAT wynosi tu 15% i można by wystąpić o jej zwrot w całości); to samo dotyczy wypożyczenia samochodów.
Kwestie autokomisów – patrz „Komis” poniżej.
Transakcje pomiędzy krajami UE
Od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej nastąpi radykalna zmiana zasad opodatkowania podatkiem VAT wymiany handlowej pomiędzy podatnikami VAT w Polsce a podatnikami zarejestrowanymi dla tego podatku w różnych państwach Unii Europejskiej, co jest ściśle związane ze zniesieniem granic celno-podatkowych pomiędzy Polską, a państwami członkowskimi Unii Europejskiej.
W odniesieniu do obrotu towarowego wewnątrz Unii Europejskiej pojęcia „import” i „eksport” zostały zastąpione nowymi „wewnątrzwspólnotowe nabycie” i „wewnątrzwspólnotowa dostawa”. Podatek VAT od towarów w obrocie handlowym pomiędzy podatnikami VAT w państwach członkowskich Unii Europejskiej nie jest pobierany na granicy. Zamiast tego opodatkowanie ma miejsce w kraju nabywcy towaru (w kraju dostawcy stosuje się stawkę 0% VAT). W Unii Europejskiej zlikwidowano obowiązek składania w urzędzie celnym informacji (dokument SAD) w momencie, gdy towar przekracza granicę państwa i przemieszcza się na terytorium innego państwa Unii Europejskiej. Zastąpiono je tzw. rozszerzonym obowiązkiem informacyjnym w deklaracji VAT-7 oraz obowiązkiem składania dodatkowych informacji w tzw. zeznaniach podsumowujących (INTRASTAT i kwartalne VAT/UE). Znosi się bowiem kontrole graniczne o charakterze fiskalnym, np. dla celów naliczania podatków, przekazywania danych statystycznych do statystyk handlu zagranicznego oraz kontroli ładunku. Towary dostarczane do podatników zarejestrowanych dla celów VAT są opodatkowane stawką 0 % VAT w kraju ich wysyłki (rozpoczęcia transportu), jako wewnątrzwspólnotowa dostawa, zaś podatek należny rozliczany jest przez nabywcę towarów, jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w kraju, do którego towary te przybywają. Podatnik (nabywca) rozlicza podatek VAT w deklaracji VAT według stawki obowiązującej w kraju, do którego są przywożone towary (kraju, w którym kończy się transport tych towarów). Z punktu widzenia podatku VAT wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) jest po dacie akcesji do UE stosunkowo atrakcyjne - nie trzeba wykładać podatku przy odprawie (był on, oczywiście, do odzyskania, ale trzeba było na te dwa miesiące zamrozić pieniądze), podatek należny od WNT staje się jednocześnie w tym samym już miesiącu podatkiem naliczonym i w deklaracji VAT-7 "salduje się" na zero.
Świadczenie usług objęte jest odmiennymi regulacjami (miejsce opodatkowania – patrz Import usług), może ona być opodatkowana (zamiast w Polsce przez usługodawcę) przez nabywcę. Chociaż dla naszej firmy jest to wtedy transakcja nieopodatkowana w Polsce, to zachowuje ona prawo odliczenia VAT związanego ze świadczeniem takiej usługi.
Wszyscy, którzy zamierzają rozpocząć wewnątrzwspólnotowe dostawy lub nabycia towarów muszą wcześniej uzyskać z Urzędu Skarbowego numer NIP – ten sam, ale poprzedzony literkami PL. Nie można ich sobie po prostu dopisać, trzeba złożyć deklarację VAT-R (nowy wzór #7) z załącznikiem VAT-R/UE. Urzędy Skarbowe tworzyć będą bazę komputerową do sprawdzania numerów NIP-UE przez klientów z innych krajów (podobna baza istnieje już w UE i firmy krajowe mogą sprawdzać numery swoich partnerów z UE pod adresem http://www.europa.eu.int/comm/taxation_customs/vies/en/vieshome.htm). „Starzy” podatnicy VAT dokonujący jedynie obrotu w kraju (albo – jedynie eksportu czy importu poza UE; potwierdza go teraz inny niż polski graniczny urząd celny, jeżeli transport odbywa się lądem) nie muszą składać tych druków, gdyż powinni zostać zarejestrowani z urzędu [Art. 157 ust. 1]. Jest groźba, że ci najstarsi, sprzed 1 I 1996r., zostaną potraktowani jako „zwolnieni” – gdyż nie było wtedy jeszcze druku VAT-R, ale VAT-1, a na tym ostatnim nie było kratki oznajmiającej, że firma będzie składała deklaracje VAT. Wtedy każdy rejestrował się po to, żeby składać deklaracje! RzPL z 29 IV 2004 uważa, że racjonalność postępowania wyklucza tę groźbę). Jeżeli firma składa deklaracje VAT krócej niż rok, to ew. zwrot VAT z tytułu obrotu wewnątrz UE obwarowany jest albo terminem pół roku, albo koniecznością złożenia kaucji 250,000 PLN (na czas do tego roku). W transakcjach krajowych wystarczy podanie „starego” numeru NIP (bez przedrostka PL), jednakże podanie nowego nie jest błędem (zwłaszcza, gdy jest on zamieszczony oprócz krajowego, np. w informacjach dodatkowych). Zawsze też można skreślić przedrostek PL (RzPL 5 V 2004, str. C2 – „Zamieszanie z unijnymi numerami” zdaniem T.Michalika, partnera w Ernst & Young).
Podatnicy dokonujący transakcji wewnątrzwspólnotowych są zobowiązani także do wypełniania kwartalnych informacji podsumowujących dotyczących tych transakcji (pierwsza – do 25 lipca). Przemieszczenie własnych towarów z jednego państwa członkowskiego do drugiego państwa członkowskiego uważane jest również, co do zasady, za wewnątrzwspólnotową dostawę towarów z jednej strony, zaś za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów z drugiej strony. Jeżeli dany podmiot będący podatnikiem VAT przewozi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej własne towary z Polski do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej (na przykład, jeżeli własne towary są przewożone z Polski do innego państwa członkowskiego celem ich dalszej odsprzedaży lub w celu ich użycia do własnej działalności prowadzonej na terytorium tego innego państwa), będzie on zobowiązany do wykazania podatku VAT w tym innym państwie członkowskim z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Z reguły taki podmiot będzie obowiązany zarejestrować się dla celów VAT w tym państwie (aby odliczyć VAT naliczony przy późniejszej sprzedaży tych towarów).
Osobne regulacje dotyczą – podobnie jak dotychczas – niegdysiejszej odprawy czasowej (istnieją bowiem dostawy między krajami UE nie będące wewnątrzwspólnotowym nabyciem ani dostawą – np. nie następuje nabycie prawa do rozporządzania towarem):
-) towary są na terytorium kraju instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego,
-) na ruchomościach wykonywane są usługi materialne, po nich następuje powtórny wywóz,
-) towary mają być następnie przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub eksportu (wywóz do kolejnego kraju – najczęściej istnieje ograniczenie czasowe).
Jeżeli firma dostarcza towary, które ma zainstalować lub montować w innym kraju UE i towary te nie wchodzą w zakres usługi wykonywanej tam przez podatnika, dostawa tych towarów ma miejsce w tym państwie i także w tym państwie podatnik jest zobowiązany do zapłaty podatku VAT. Podatnik będzie zobowiązany do zarejestrowania się dla celów VAT w tym państwie członkowskim celem rozliczenia należnego podatku od dostaw tych towarów.
Wszyscy przedsiębiorcy polscy, którzy prowadzą handel z partnerami zarejestrowanymi dla potrzeb VAT w innych krajach UE, zobowiązani są do składania (w swoim urzędzie skarbowym), oprócz deklaracji podatkowej VAT-7 także kwartalnej informacji podsumowującej VAT/UE zawierającej informacje na temat wewnątrzwspólnotowych dostaw i nabyć towarów (angielski odpowiednik: summary statement, EC sales list lub recapitulative statement). Kwartalną informację podsumowującą należy składać do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale kalendarzowym, czyli:
- za I kwartał (styczeń – marzec) do 25 kwietnia,
- za II kwartał (kwiecień – czerwiec) do 25 lipca (pierwsza w 2004 roku),
- za III kwartał (lipiec – wrzesień) do 25 października,
- za IV kwartał (październik – grudzień) do 25 stycznia następnego roku.
Oprócz „zwykłej” dokumentacji prowadzonej dla podatku VAT, podatnik dokonujący transakcji z podatnikami VAT z innych państw członkowskich Unii Europejskiej – powinien również posiadać następujące dokumenty:
• dokumenty dotyczące towarów dostarczonych lub wysłanych do innych państw członkowskich (obejmuje to także, np. dowody handlowe wysyłki lub transportu towarów);
• kopie wypełnionych kwartalnych informacji podsumowujących dotyczących wewnątrzwspólnotowych nabyć oraz dostaw towarów; oraz
• kopie deklaracji Intrastat (tylko 2 lata od końca roku kalendarzowego).
INTRASTAT
Jest to nowy obowiązek statystyczny (zastępujący SAD) nałożony tylko na większe firmy (dla wywozu ponad 500,000 PLN lub przywozu ponad 300,000 PLN – uproszczone; tzw. próg asymilacji na 2004 rok. Dla wywozu 28,000,000 PLN lub przywozu 16,000,000 PLN – szczegółowe; tzw. próg specyficzny) deklaracji składanych do miejscowej Izby Celnej, miesięcznie do 10 następnego miesiąca, więc ewentualnie już 10 czerwca; papierowo lub elektronicznie (po uzgodnieniu z dyrektorem Izby). Szczegóły – http://www.clo.gov.pl [DzU #89 poz. 846]. Instrukcja wypełniania w załączniku 3 jest stosunkowo czytelnie napisana. Karalne (3,000 PLN) jest dopiero niezłożenie (lub nieskorygowanie błędów) mimo trzykrotnego pisemnego upomnienia. W imieniu firmy może je składać przedstawiciel: pracownik lub prokurent, adwokat, radca prawny, doradca podatkowy, agent celny (upoważnienie musi być pisemne). Obrót z krajami spoza UE rejestruje Urząd Celny z SADów (EKSTRASTAT), bez udziału firmy. Do INTRASTATu nie dołącza się żadnych dokumentów źródłowych.
Trzeba ustalić najpierw wartość obrotu za 2003 r. – sumę zadeklarowanych wartości statystycznych towarów w zgłoszeniach celnych (z krajów byłej UE i nowowstępujących do UE); jeżeli jest większa od progu, to trzeba składać deklaracje od maja. Jeżeli nie, sumujemy wartości deklarowane za styczeń do kwietnia 2004: jeżeli przekracza próg, też składamy deklarację już za maj. Jeżeli nie, liczymy narastająco wartości co miesiąc, i składamy deklarację dopiero od miesiąca, w którym przekroczą powyższe progi. Wywóz i przywóz traktuje się oddzielnie (firma może popaść w obowiązek składania jednej, drugiej albo obu deklaracji, i to od różnych miesięcy). Można składać deklaracje „częściowe” – za jakiś odcinek miesiąca (tydzień, dekadę,...) – do 10 następnego miesiąca suma wszystkich deklaracji częściowych musi objąć całość obrotu w danym miesiącu. Deklaracji częściowych nie należy mylić z korektami deklaracji. Jeżeli powstał obowiązek – to nawet w razie niedokonania transakcji w danym miesiącu należy złożyć deklarację zerową.
Informacje do deklaracji Intrastat należy przeliczać wg średniego kursu walut NBP z dnia powstania obowiązku podatkowego (jeżeli nie ogłosił, np. 3 maja, u nas święto – to ostatni ogłoszony przed tym dniem), dostawy można sumować wg kraju przeznaczenia/wysyłki, rodzaju transakcji i kodu CN (komasacja dla różnych kontrahentów z danego kraju, warunków dostawy i rodzaju transportu). Do wartości statystycznej nie wlicza się podatku akcyzowego (a koszty transportu – CIF w przywozie, FOB w wywozie). Towary niezmontowane ujmuje się w miesiącu dostawy ostatniej jego partii. Przy uszlachetnianiu (czy naprawach – poza samochodami) w przywozie ujmujemy koszt samego surowca, w wywozie – surowca z usługą (innych usług nie ujmujemy wcale). Leasing z wykupem (ponad roczny) traktujemy jako sprzedaż. Jeżeli sprzedaż musimy (chwilowo) zaliczyć do krajowej – to też ujmujemy ją w INTRASTAcie w chwili opuszczenia kraju.
Dostawa wewnątrzwspólnotowa
Dostawy dokonywane pomiędzy przedsiębiorstwami znajdującymi się w różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej określane są mianem wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów (WDT). Gdy polski przedsiębiorca (podatnik VAT) będzie przesyłać towar do przedsiębiorcy znajdującego się na obszarze Wspólnoty, wówczas dostawa ta - tak jak do tej pory eksport – objęta będzie stawką 0% VAT, jeżeli spełnione zostaną (między innymi) następujące warunki:
1 Dostawa została wykonana na rzecz podatnika VAT w innym kraju Unii Europejskiej.
2 Na fakturze VAT polska firma poda prawidłowe numery identyfikacyjne VAT (swój i kontrahenta) wraz z dwuliterowym kodem państwa.
3 Towary zostaną wysłane lub wywiezione z Polski do innego kraju UE.
4 Podatnik będzie posiadać dowód potwierdzający wywiezienie towarów z Polski.
Jeżeli towary nie opuszczają terytorium Polski, to nawet jeśli ich nabywcą jest podatnik VAT z innego kraju członkowskiego UE, podatnik polski rozlicza VAT od takiej sprzedaży w Polsce, gdyż jest ona traktowana jako sprzedaż krajowa (tak zresztą było do tej pory). Jeśli więc towary opuszczają terytorium Polski, nie jest to sprzedaż krajowa (pod warunkiem poprawnego udokumentowania wywozu oraz jeżeli odbiorca posiada numer VAT-UE – w razie niespełnienia tego ostatniego warunku miałyby zastosowanie przepisy o sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju). Nie jest oczywiście to przemieszczenie towaru w ramach przedsiębiorstwa do innego kraju UE – bo zmieniają one właściciela, i nowym właścicielem staje się zarejestrowany podatnik VAT-UE. Nie zachodzą wyłączenia opisane w Art. 13 ust. 8 (odsyłającego do opisanych w Art. 83 dostaw na rzecz armatorów i statków; i tak zresztą opodatkowanych tą samą stawką: 0%).
Niezbędne dokumenty towarzyszące dostawie to [Art. 42 ust. 3 i ust. 11]: dokumenty przewozowe otrzymane od spedytora, potwierdzające jednoznacznie dostarczenie towaru do miejsca przeznaczenia i przyjęcie towaru przez nabywcę (także rodzaj i numer rejestracyjny środka transportu lub numer lotu). W dokumentach przewozowych musi więc występować sformułowanie pozwalające zidentyfikować (pkt 3 – specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku) wywożony towar. Ewentualnie szczegóły te mogą być zawarte w korespondencji handlowej (np. w zamówieniu). Jest to stan na dzisiaj, być może właściwy minister określi inaczej sposób dokumentowania dostawy (chociaż cały pakiet rozporządzeń już się ukazał). Miejscem świadczenia dostawy towarów jest tak czy tak [Art. 22 ust. 1] terytorium kraju (pkt 1 określa je dla wysyłki towarów tak samo, jak pkt 2 dla montażu / instalacji towarów przez podmiot działający na rzecz dokonującego dostawy).
Jeżeli odbiorca bezpośredni nie ma poznać ceny stosowanej przez polskiego producenta, należy rozważyć problem celowości zastosowania procedur uproszczonych z tytułu wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych. Zawsze dla prawidłowego rozliczenia takiej transakcji należy ustalić, który z dwóch pierwszych podmiotów transakcji organizuje transport towarów, gdyż tylko ten podmiot będzie mógł uznać (przy spełnieniu określonych warunków) dokonywaną przez siebie dostawę za dostawę wewnątrzwspólnotową.
Nabycie wewnątrzwspólnotowe
Kiedy towar od podatnika VAT z UE znajdzie się w naszym posiadaniu, będziemy musieli przejąć na siebie część obowiązków, jakie kiedyś wypełniała Agencja Celna wespół z Urzędem Celnym. Nie ma już deklaracji SAD wewnątrz UE – ale podatek został, to my musimy go naliczyć i rozliczyć. W tym celu tworzymy fakturę wewnętrzną [Art. 106 ust. 7].
Momentem powstania obowiązku podatkowego jest [Art. 20 ust. 6] dzień wystawienia faktury przez dostawcę (z reguły dostajemy ją wraz z towarem), jeżeli zaś nie [Art. 20 ust. 5]- 15 dzień następnego miesiąca (po dostawie – ma to znaczenie głównie przy nadwyżce towarów w stosunku do faktury). Faktura może być wystawiona przed dostawą (na zaliczkę) – również i wtedy bierzemy dzień wystawienia faktury (choć nie ma jeszcze towaru).
Wymnażamy kwotę faktury przez kurs średni NBP na tak określony dzień [Rozp. MinFin DzU # 97/2004 poz. 970 par. 37 ust. 4] (lub poprzedni). Podstawą opodatkowania jest bowiem kwota do zapłaty [Art. 31 ust.1], ale powiększona o opłaty (prowizje, opakowania, koszty transportu, ubezpieczenie) należne dostawcy (oraz ew. podatki, cła i inne należności), bez potrącanie jednak rabatów za zapłatę z góry, upustów i zwrotów [Art. 31 ust. ust. 2 & 3].
Stawki VAT stosujemy takie, jak obowiązują w Polsce (i tak wprowadzając dostawę do programu Gospodarki Magazynowej musimy je narzucić).
Powstaje kwota podatku należnego – nie musimy jej zapłacić od razu, jak kiedyś wykupywało się SAD, ale wprowadzamy ją do rejestru sprzedaży (deklaracja VAT-7 wz.8 – pozycja 31; sumę wartości dostaw wewnątrzwspólnotowych netto – do poz. 30. W kwartalnej deklaracji podsumowującej VAT-UE będzie wpisów na sumę pozycji 30 z trzech deklaracji miesięcznych VAT-7; ujmujemy w niej jednak także trójstronne transakcje „łańcuszkowe”).
Tą samą fakturę wewnętrzną wpisujemy też do rejestru zakupów za ten sam miesiąc [Art. 86 ust. 2 pkt 4] - podatek należny staje się jednocześnie naliczonym i rozliczenie wychodzi na zero (można wpisać w następnym miesiącu – ale po co?). Likwiduje to patologie istniejące obecnie - pokaźne kwoty wykładane na comiesięczne wykupywanie SADów, i równie spore kwoty comiesięcznego zwrotu VAT, często powodujące systematyczne kontrole rutynowe ze strony Urzędu Skarbowego. Sporo firm międzynarodowych w takiej sytuacji likwiduje funkcjonujące dotychczas konstrukcje logistyczne (oparte np. na składach celnych) i przenosi magazyny bliżej bezpośredniego odbiorcy, do swojej polskiej części. Odpowiednie potraktowanie zapasów magazynowych i produkcji w toku pozwala równocześnie dopasować wielkość kosztów do rzeczywistej sytuacji ekonomicznej (np. przy składzie typu call-off stock) – nabywca kupuje wtedy i w takiej ilości, jaka jest potrzebna. Inne bowiem rozwiązanie, przemieszczenie towarów przez firmę zagraniczną z kraju UE do swojego magazynu w Polsce (typu consignment stock) stanowiłoby i tak przypadek WNT i podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce. Firma zagraniczna musiałaby się więc zarejestrować dla potrzeb VAT w Polsce (i ustanowić przedstawiciela podatkowego), i prowadzić odsprzedaż towaru ze składu już według reguł krajowych, tj. naliczając polskiemu odbiorcy VAT. W efekcie, wracamy do konstrukcji opisanej powyżej: konieczność wykładania VAT przy zakupie i szarpanina z Urzędem Skarbowym przy jego rutynowym zwrocie comiesięcznym. Jest to na pewno mniej korzystne dla firmy polskiej. Dla firmy zagranicznej oznacza również zwiększone obowiązki administracyjne (ustawodawstwo w Belgii, Holandii, Włoszech, Francji, Wielkiej Brytanii przewiduje inne, uproszczone procedury, w których firma zagraniczna nie musi się rejestrować a opodatkowania dokonuje krajowy nabywca – w rozmowach z partnerami z tych krajów warto zwrócić im uwagę na odmienność polskiej ustawy).
Na skład celny wprowadzać można od 1 maja 2004 r. tylko towary przychodzące spoza UE (oraz objęte dopłatami eksportowymi towary rolne). Towary już w nim umieszczone [Art. 170 ust. 2] po zakończeniu składu dopuszczać do obrotu będzie się już na nowych zasadach [Art. 170 ust. 4] ale jako import.
Sprzedaż wysyłkowa
Pojęcie „sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju” służy ograniczeniu stosowania polskich stawek VAT do opodatkowania sprzedaży do innych krajów UE osobom fizycznym (i innym odbiorcom, którzy nie podali swojego numeru VAT/UE) – aby uniknąć wykorzystywania przez nabywców różnicy stawek VAT w różnych krajach. O ile wolumen sprzedaży w ciągu roku do danego państwa przekroczy ustaloną wielkość (inną dla każdego kraju przeznaczenia, najczęściej 100,000 EUR, choć np. do Polski czy do Irlandii – 35,000 EUR), to dostawca musi się zarejestrować w kraju docelowym i tam już opodatkowywać następne dostawy (według stawek VAT w państwie przeznaczenia). Nowe środki transportu, wyroby akcyzowe (zharmonizowane – papierosy, alkohol, energia), towary po montażu (instalacji – nawet bez próbnego uruchomienia): zawsze w kraju przeznaczenia (niezależnie od wielkości obrotów); w Polsce dochodzą do tego towary używane, dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskie lub antyki – dostawa ich krajowym niepodatnikom zawsze opodatkowana jest w Polsce (nie jest też WDT dla sprzedawcy). Polski sprzedawca może wybrać opodatkowanie w wybranych krajach docelowych nawet pomimo nieprzekroczenia w nich limitu – musi zawiadomić nasz Urząd Skarbowy [deklaracja VAT-21] (wybór wiąże na 2 lata) przed dostawą (30 dni – ale na razie 7 dni) a po dostawie (maks. 30 dni) okazać naszemu fiskusowi powiadomienie Urzędów Skarbowych w tamtych krajach UE. Sprzedaż wysyłkowa musi być dokumentowana fakturą oraz dowodem odbioru towaru poza krajem – w razie ich braku rozlicza się ją jako krajową (nie wiadomo, czy z prawem ew. późniejszej korekty). Sprzedaży wysyłkowej (jako opodatkowanej w innych krajach UE) nie ujmuje się w kwartalnych deklaracjach podsumowujących VAT/UE; nie wiadomo, czy ujmować ją w INTRASTATach.
Eksport
Aby transakcja została uznana za eksport towarów, muszą one opuścić terytorium UE. Potwierdzeniem jest SAD wystawiony przez urząd wyjścia (generalnie zatem, poza Polską). Wywóz musi wiązać się z przeniesieniem prawa rozporządzaniem towarem jak właściciel (także w ramach najmu, dzierżawy, leasingu z wykupem albo komisu). Wywozić musi dostawca lub nabywca (albo ktoś w ich imieniu).
Jeżeli SAD nie wpłynie przed złożeniem deklaracji, nie wykazuje się dostawy w danym miesiącu. Jeżeli nie wpłynie i w następnym – opodatkowuje jak krajową (z prawem do korekty po otrzymaniu SADU). Termin ten można odroczyć w razie posiadania dokumentu celnego objęcia procedurą wywozu w wewnętrznym urzędzie celnym.
Prawo do stawki 0% ma bezpośredni eksporter, ale także firma sprzedająca towar bezpośredniemu eksporterowi (z innego kraju UE). Ten ostatni musi przesłać kopię SAD z urzędu wyjścia (musi z niego wynikać tożsamość towaru). Ustawa nie określa, jak długo pośredni eksporter może zwlekać z wykazaniem sprzedaży w oczekiwaniu na kopię SAD.
Jeżeli firma wywozi towar poza UE i dopiero tam dokonuje sprzedaży (np. ze swojego składu – dotychczas było to uważane za eksport), to nie podlega ona VAT. Firma ma jednak prawo do odliczenia VAT z zakupów na potrzeby takiej sprzedaży (pod warunkiem, że przepisy pozwalają odliczyć, gdyby ta sprzedaż odbyła się w Polsce [Art. 86 ust. 8]).
Eksport wyrobów akcyzowych podlega szczegółowym regulacjom.
Import usług
Sprawa zaczyna się, gdy miejscem opodatkowania jest Polska, a usługodawca jest spoza kraju i nie jest w Polsce zarejestrowany (więc nie rozliczył VAT). Podstawową sprawą jest określenie miejsca opodatkowania usługi [Art. 27 i 28]:
związanych z (konkretną) nieruchomością: kraj położenia tej nieruchomości (import, gdy nieruchomość w Polsce a usługodawca zagraniczny nie jest zarejestrowany u nas dla potrzeb VAT i nie rozliczy tutaj podatku);
nie związanych z konkretną nieruchomością: kraj nabywcy (gdy spoza UE lub jest podatnikiem UE z innego kraju niż usługodawca) i „samooblicza” się nabywca;
transport wewnątrzwspólnotowy dla odbiorcy podającego (nie posiadającego, ale podającego; jak nie poda – to patrz poniżej) numer VAT-UE w innym państwie niż kraj rozpoczęcia: to właśnie inne państwo (i tamże odbiorca ma obowiązek rozliczyć VAT). To samo dotyczy odbiorcy podającego numer VAT-UE przy nabyciu usług pomocniczych do usług transportowych, wyceny ruchomości, usług na ruchomościach (np. naprawy czy też niegdysiejszego „uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń” – o ile zostaną wywiezione poza kraj wykonania usługi, wg naszej ustawy – do 30 dni, nie wiadomo, jak to dokumentować), pośrednictwa: nabywca rozlicza VAT w swoim państwie (transakcji takich nie wykazuje się w deklaracji VAT-7, ale ujmuje w INTRASTATach PRZYWÓZ i WYWÓZ!);
transport wewnątrzwspólnotowy inny: kraj rozpoczęcia transportu;
transport inny (do i ze Wspólnoty): w miejscu, gdzie transport się odbywa (proporcjonalnie do pokonanych odległości);
pozostałe pomocnicze do usług transportowych, usługi wyceny ruchomości, na ruchomościach („uszlachetnianie bierne” – podatek podlega czasochłonnej procedurze zwrotu), pośrednictwa, kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji, rozrywki: kraj fizycznego wykonania usługi (jeżeli nabywcą jest podatnik VAT – to on „samooblicza” podatek, inaczej musimy się tam zarejestrować);
usługi niematerialne (wynajem i leasing ruchomości poza autami, sprzedaż praw, udzielenie licencji, reklamowe, prawnicze, doradcze, pośrednictwa...): kraj usługobiorcy (polski nabywca musi zawsze rozliczyć VAT z tytułu nabycia usługi w Polsce, nawet jeżeli wykonano ją w całości za granicą czy usługodawca jest zarejestrowany w Polsce i wystawił fakturę z polskim VAT). Przy świadczeniu usług niematerialnych osobom fizycznym z krajów UE sprzedaż opodatkowana jest w Polsce (spoza UE – nie podlega opodatkowaniu ani ujęciu w VAT-7);
zasada ogólna (w tym wynajem i leasing aut): w kraju stałego miejsca działalności, z którego świadczy usługę lub siedziby usługodawcy (w tym zwłaszcza na rzecz osób nie będących VATowcami, mieszkających w UE) lub stałego zamieszkania [Art. 27 ust. 1].
Jeżeli usługodawca – zgodnie z przepisami - nie opodatkował usługi samodzielnie, usługobiorca musi „rozpoznać u siebie” (taki jest zwrot w ustawie) import usług i naliczyć VAT (jest on równocześnie podatkiem naliczonym i należnym, w tym samym miesiącu).
Moment powstania obowiązku podatkowego jest taki sam, jak dla usług świadczonych w Polsce.
Zaliczki i zmiana stawek
Pamiętamy, że od 1 maja każda zaliczka (nie tylko przekraczająca 50%) powoduje powstanie obowiązku podatkowego i konieczności wystawienia faktury.
Jeżeli część zaliczki otrzymano przed 1 V (i powodowała ona konieczność wystawienia faktury – bo przekraczała 50%), to fakturę wystawiamy, jak zawsze, do siedmiu dni. Może to być już data majowa (zaliczka w ostatnich dniach kwietnia), ale stosujemy stawki właściwe dla kwietnia.
Jeżeli kolejną zaliczkę otrzymamy w maju, to następną fakturę zaliczkową wystawiamy – no właśnie, wiadomo, że ze stawką obowiązującą według nowej ustawy: ale czy tylko w stosunku do kwoty zaliczki „majowej”, czy też cała dostawa „obłożona” zostanie już nową stawką (bo nastąpiła w dacie obowiązywania nowych przepisów)? Nie ma jeszcze interpretacji, zalecamy ostrożność.
Stawki VAT idą zasadniczo w górę:
zabawki i ubrania dla dzieci: 7% zamiast 0%;
materiały budowlane: 22% zamiast 7%;
grunty (poza jednorazowymi sprzedażami nie w ramach działalności gospodarczej i wieczystej dzierżawy, gdy budynek objęto stawką 0% lub ZW): 22 % zamiast ZW;
dostęp do Internetu: ZW zamiast 7% dla osób fizycznych (i instytucji edukacyjnych oraz firm nie będących dostawcami Internetu), 22% zamiast 7% dla pozostałych (tj. prowadzących działalność gospodarczą udostępniania szerokopasmowego dostępu do Internetu – taka jest ostatnia linia interpretacji).
Niektóre towary wymienione są w kilku miejscach – np. zboża, winogrona i orzechy (zał. 3 – stawka 7%, zał. 6 – stawka 3%) czy usługi medyczne (zał. 3 – stawka 7%, zał. 6 – stawka ZW). Od 1 maja obowiązuje nowa PKWiU – ale do celów VAT stosujemy nadal starą (z 18 III 1997 r.).
Transport
Zobacz najpierw Import usług. Rekapitulując:
Przy zakupie usług transportowych międzynarodowych (transgranicznych) od firmy zagranicznej:
zarejestrowanej w UE: podajemy jej swój numer NIP-UE i „rozpoznajemy” import usług w Polsce (faktura wewnętrzna - podatek należny jest też naliczonym);
gdy nie mamy wspólnotowego NIP-UE: podatek naliczy usługodawca (w swoim kraju), my niestety nie odliczymy go i nie mamy żadnego obowiązku „samoobliczania”;
spoza UE:
Gdy to my sprzedajemy usługę transportową firmie zagranicznej:
zarejestrowanej w UE która podaje nam tamtejszy NIP-UE (sprawdzamy go w VIES) i nie naliczamy VAT – ma go samonaliczyć nabywca (w kraju który nadał mu numer – nie musi to być kraj zakończenia transportu). Fakturę wystawiamy bez żadnej stawki VAT (ani bez ZW) z adnotacją „VAT nalicza usługobiorca na terenie kraju...”. Mamy prawo do odliczenia VAT z zakupów związanych z taką usługą [Art. 86 ust. 8 pkt 1];
zarejestrowanej w UE która podaje nam Polski NIP: wystawiamy fakturę ze stawką 22% (nabywca nie musi się „samonaliczać” [Art. 17 ust. 1 pkt 4] – ale może odliczyć ten VAT);
z UE nie podającej NIP-UE a transport zaczął się w Polsce: naliczamy VAT w Polsce ze stawką krajową: 22% za całą trasę;
z UE nie podającej NIP-UE a transport zaczął się w innym kraju: naliczamy VAT w kraju rozpoczęcia. Polska firma musi się tam zarejestrować i tam rozliczyć VAT, w kraju nie wystawia się żadnej faktury ani nie ujmuje w deklaracji;
jest spoza UE: opodatkowujemy jedynie krajową część trasy [Art. 27 ust. 2 pkt 2], reszta nie podlega naszej ustawie. Stosujemy stawkę 0% [Art. 83 ust. 1 pkt 23] (niezależnie od posiadania uprawnień do bycia przewoźnikiem drogowym) do części krajowej, do zagranicznej – żadną (ani 0% ani ZW) z adnotacją „Na podst. Art. 27 ust. 2 pkt 2 opodatkowane poza UE”.
Faktury
Od 1 V 2004 fakturę może wystawić także – w imieniu i na rachunek sprzedawcy - nabywca (a nie sprzedawca): będący zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT i po zawarciu umowy ze sprzedawcą upoważniającej do wystawiania faktur, duplikatów, faktur korekt. Szczegóły – Rozp. MinF z 27 IV 2004 (DzU #97/2004 poz. 971).
Nie jest wymagany podpis ani sprzedawcy ani nabywcy (ale uwaga: faktura bez podpisu nabywcy nie będzie już dowodem zawarcia transakcji dla sądu – jeżeli nie mamy Wz-ki, lepiej utrzymać w regulaminie zakładowym podpis odbiorcy, i to pod klauzulą „towar bez reklamacji ilościowych ani jakościowych...” czy „do chwili zapłaty...”).
Kwoty VAT na fakturze musza być podane w PLN (w zagranicznych – przeliczamy po średnim kursie NBP na dzień wystawienia lub powstania obowiązku podatkowego – gdy wystawiona po terminie).
Sprzedaż nowych środków transportu: data dopuszczenia do użytku oraz przebieg pojazdu lądowego (liczba godzin użytkowania wodnego i powietrznego). Fakturę taką może wystawić nie tylko podatnik VAT (przy WDT).
W trójstronnych WDT polska firma „środkowa” w łańcuszku: „faktura uproszczona art. 135..138 ustawy, VAT rozliczy ostatni w kolejności podatnik” i jego numer VAT-UE.
Na czynności nie podlegające VAT w Polsce wystawia się faktury nie podające ani stawki ani kwoty VAT (nie jest to ani 0% ani ZW), ani też kwoty brutto. Nie ujmuje się ich w deklaracji VAT-7.
W razie konieczności „rozpoznania” i samoobliczenia VAT (np. przy WNT, ale i reklamie) wystawia się fakturę wewnętrzną: w jednym egzemplarzu.
Jeżeli sprzedawca i kupujący zawrą umowę (na nie dłużej niż rok) i poinformują o niej swoje urzędy skarbowe (10 dni), to faktury może wystawiać nabywca w imieniu dostawcy (i przedstawiać sprzedawcy do akceptacji).
Zwrot VAT podróżnym
Otrzymać mogą osoby fizyczne, prawne, spółki etc. – nie będące w Polsce rezydentami i nie zarejestrowane w Polsce dla celów VAT. zaś będące podatnikami w swoim kraju. Muszą one nabyć w Polsce za min. 200 EUR towarów w okresie 3 miesięcy (nie dłuższym niż rok – albo 25 EUR w całym roku). Występuje się do II USk W-wa Śródmieście na druku (Rozp. MinFin z 23 IV 2004), nie później, niż do końca czerwca następnego roku, dołączając oryginały faktur i dokumentów celnych (??jakich? skoro nie ma kontroli celnych).
Umowy zlecenia
Wyłączone z VAT są przychody, jeżeli zleceniobiorca nie przekroczył kwoty 10,000 EUR rocznie. Zleceniobiorca musi jednak prowadzić ewidencję dla ustalenia momentu przekroczenia (za nieprowadzenie fiskus policzy 22 % od wszystkich umów niezależnie od stawki i bez uwzględnienia kwoty wolnej 10,000 EUR)
Opodatkowaniu podlegają umowy w ramach prowadzonej przez zleceniobiorcę działalności gospodarczej. oraz w zasadzie kontraktów menedżerskich i umów o zarządzanie [Art. 13 pkt 9 ust.PDOF]. Jednakże [Rozp. MinF z 27 IV 2004 – DzU 97 poz. 970 par. 8 ust. 1 pkt 7] zostały one zwolnione, gdy strony „łączy stosunek prawny...”, czyli w praktyce zawsze?!
Wyłączone z VAT są umowy zlecenia i o dzieło wykonywane osobiście (twórcy, usługi np. sprzątania itp.) gdy strony „łączy stosunek prawny co do warunków wykonania, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie” [Art. 15 ust. 3 pkt 3]. Zdaniem większości komentatorów (Mariusz Unisk – Modzelewski i Wspólnicy; Gazeta Prawna 26 IV 2004 Księgowość i Płace str. 2) dotyczy to wszystkich pozostałych umów zlecanych przez podmioty gospodarcze (i właścicieli nieruchomości, a także np. syndyków nie rejestrujących działalności gospodarczej).
Członkowie zarządów (i innych organów stanowiących osób prawnych [Art. 13 ust. 7 ust.PDOF]) jeżeli wykonują czynności nieodpłatnie, będą poza zakresem ustawy (jako osobom fizycznym nie przysługuje im prawo odliczania VAT – więc [Art. 8 ust. 2] nie może to być traktowane jako odpłatne świadczenie usług). Jeżeli odpłatnie – zwalnia ich Art. 15 ust. 3 pkt 3.
Kasy rejestrujące
Jeżeli podstawą opodatkowania jest prowizja (agenci, um. zlecenia, pośrednicy, biura turystyczne), to na kasie fiskalnej należy rejestrować osobno sprzedaż własną i tą wykonywaną na rzecz lub w imieniu innego podatnika (Rozp. MinFin z 23 IV 2004, DzU #85/2004 poz. 798 – par. 5 ust. 5).
Biura podróży powinny także wpisywać wartość usług kupionych od podmiotów trzecich dla bezpośredniej korzyści turysty – nie wiadomo tylko, jaką przypisać im stawkę VAT (nie przysługuje prawo odliczenia podatku z ich zakupu – art. 119 ust. 4), czy też są zwolnione albo nie podlegające w ogóle ustawie.
Remanent likwidacyjny
Osoby fizyczne i spółki osobowe – jak poprzednio – mają obowiązek sporządzenia remanentu po zlikwidowaniu działalności (lub zaprzestaniu jej na ponad 10 miesięcy). Trzeba go jednak sporządzić w ciągu 14 dni (poprzednio – 30 dni) od dnia rozwiązania spółki (zaprzestania działalności), podobnie skraca się moment powstania obowiązku podatkowego. Termin powiadomienia Urzędu Skarbowego o przeprowadzeniu remanentu skraca się z 14 dni do 7 dni. W remanencie tak samo nie ujmuje się towarów, z których nie można było odliczyć VAT (bo prawo takie nie przysługiwało, a nie dlatego, że podatnik nie chciał).
Spis wycenia się według cen nabycia [Art. 29 ust. 10] (lub koszt wytworzenia, gdy nie ma ceny nabycia) – dawniej była to cena rynkowa (jest to czasem korzystne dla podatnika – bo cena rynkowa na ogół powiększona jest o marżę: w przypadku środków obrotowych, w tym towarów. Jeżeli jednak od chwili nabycia wartość przedmiotu zmalała – jest tak np. w przypadku samochodów i innych środków trwałych, które też są na potrzeby tej ustawy „towarem” – to historyczna cena nabycia jest wielokrotnie wyższa od ceny rynkowej czy choćby wartości księgowej przedmiotu. Dotyczy to także przekazania na potrzeby własne!). Jeżeli w ostatniej deklaracji VAT wystąpi nadwyżka VAT naliczonego nad należnym (m.in. z tego remanentu), podatnik ma teraz prawo do zwrotu z Urzędu Skarbowego (poprzednio przepadała).
Zakaz odliczania VAT
Stara ustawa zabraniała odliczania VAT, jeżeli wydatek nie mógł być zaliczony do kosztów uzyskania w podatku dochodowym; jeżeli jednak to niezaliczenie wynikało z przekroczenia limitów – VAT można było odliczyć. Dotyczyło to głównie wydatków na cele reklamy i reprezentacji (limit 0.25% przychodu) oraz eksploatacji samochodów osobowych nie wprowadzonych do ewidencji środków trwałych (tzw. kilometrówka) – VAT z tych faktur, o ile w ogóle podlegał odliczeniu (bo hotele, restauracje, paliwa dla osobowych i tak nie podlegały), to w całości, niezależnie od „ważenia” kosztów w podatku dochodowym.
Nowa ustawa nie ma tego wyłączenia – należy zatem domniemywać, że sporządzając zestawienia faktur dla celów ustalenia limitów w podatku dochodowym, należy jednocześnie „nakreślić grubą kreskę” także i dla odliczenia VAT; oczywiście, trzeba zatem zacząć od faktur, z których VAT można odliczać, a knajpy, hotele i paliwa zostawić na koniec.
Ponieważ limit jest „ciągniony” z miesiąca na miesiąc narastająco, faktury mogą „wskoczyć” do kosztów po jakimś czasie – co wtedy z VAT? Czy dokonać korekty deklaracji za miesiąc otrzymania faktury?
Rozliczenie VAT od środków trwałych
Komis
Jeżeli komis otrzymał towar przed 1 maja 2004 i nie powstał obowiązek podatkowy pod rządami starej ustawy, to do zakończenia transakcji stosuje się dalej starą ustawę o VAT.
W nowej ustawie odmiennie traktuje się komis (pośrednictwo) jeżeli są to dzieła sztuki lub towary używane dostarczane przez podmioty nieopodatkowane VAT – odmiennie zaś, gdy dostawca jest podatnikiem.
Dla dostawy towarów używanych (inna definicja niż w reszcie ustawy [Art. 120 ust. 1 pkt 4] – nie ma wymogu używania przez sprzedającego! Ale nie wchodzą tu samochody nowe zagraniczne z krajów UE [Art. 120 ust. 21], wliczają się zaś używane krajowe i nowe chyba też? - autokomisy), dzieł sztuki, antyków i przedmiotów kolekcjonerskich (numizmatyczne, filatelistyczne, zoo- i botaniczne, historyczne,...) o ile są nabyte lub zaimportowane przez pośrednika w celu odsprzedaży ze źródeł nieopodatkowanych (osoby fizyczne, podatnicy zwolnieni – w tym też i dlatego, że są podmiotami gospodarczymi, ale sprzedają towary używane ponad 6 mcy, od których nie mogli odliczyć VAT, inni pośrednicy działający w trybie tego samego Art. 120) - podstawą opodatkowania jest marża [Art. 120 ust. 4] – bez prawa odliczania podatku naliczonego w ich zakupach (byłby ew. tylko przy imporcie lub zakupach u innych takich podatników). Na fakturach sprzedaży nie wykazuje się podatku VAT [Art. 120 ust. 16] – ale umieszcza się dopisek „VAT marża” [Rozp. MinF z 27 IV 2004 DzU 97 poz. 971 par. 11 ust.8]. Za zgodą Urzędu Skarbowego [Art. 120 ust. 5] można liczyć od przedmiotów kolekcjonerskich marżę „globalnie” (suma dostaw sprzedaży – suma nabycia w danym miesiącu, rachunkiem ciągnionym) – wybór wiąże przez 2 lata. Gdyby sprzedaż odbywała się na eksport – marżę opodatkowujemy stawką 0%, w Polsce i UE – 22%. Obowiązek podatkowy powstaje dopiero w momencie sprzedaży towaru nabywcy; wycofanie zatem towaru nie powoduje konieczności żadnej korekty; obniżka zaś ceny (wskutek np. zaleganiu towaru powyżej określonego czasu) wpłynie tylko na kwotę marży w momencie sprzedaży.
Procedurę tą można stosować także (o wyborze trzeba powiadomić Urząd Skarbowy przed dostawą [Art. 120 ust. 13] – też wiąże na 2 lata) do dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków z importu oraz dzieł sztuki nabytych od twórców i ich następców (w stawce 7%). Nie jest to obligo i w tym przypadku można pozostać przy zasadach ogólnych.
Komis od 1 maja 2004 r. przestaje być usługą, staje się zaś w pozostałych przypadkach dwoma osobnymi transakcjami dostawy towarów, a komisant rozlicza VAT na zasadach ogólnych – jak od handlu [Art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. c oraz Art. 88 ust. 3 pkt 6 & 7]. Opodatkowane jest zarówno wydanie towaru przez właściciela (komitenta) komisantowi, jak i „właściwa” sprzedaż przez komisanta osobie trzeciej (nabywcy) [Art. 7 ust. 1 pkt 3 i 4]. Na każde wystawia się fakturę – u komitenta na kwotę jemu należną (tj. pomniejszoną o prowizję komisu), u komisanta – na kwotę należną komisowi od nabywcy [Art. 30 ust.1]. Komitent powinien wystawić fakturę nie później, niż 7 dni od wydania towaru do komisu (i już wtedy powstaje u niego obowiązek podatkowy – przedtem dopiero z chwilą otrzymania zapłaty lub 30 dnia od sprzedaży przez komis; jeżeli wystawi fakturę przed wykonaniem usługi lub otrzymaniem towaru – to komisant może odliczyć dopiero z chwilą wykonania usługi lub otrzymania towaru![Art. 86 ust. 12]), komisant – z chwilą wydania towaru finalnemu nabywcy; chyba że udzielono zaliczki (wtedy fakturuje się także zaliczki nie przenoszące 50%!). Znika oznaczenie „FAKTURA VAT-KOMIS” [zob. też Art. 88 ust. 3 pkt 6 & 7 w związku z Art. 88 ust. 1 pkt 2]. Komisant – jak poprzednio – nie dokonuje sprzedaży towarów używanych, gdyż [Art. 43 ust. 2 pkt 2] muszą być one używane przez dokonującego dostawę min. 6 miesięcy, a warunek ten nie zachodzi (używał je co najwyżej komitent – i wtedy podlega Art. 120, o ile nie miał prawa odliczania VAT przy zakupie), stosuje więc stawki VAT właściwe dla towaru. W razie obniżki ceny towaru (wynikającej z regulaminu komisu – np. po 3 miesiącach) komitent wystawia komisantowi fakturę korygującą (przyczyna korekty – obniżka ceny zwz regulamin komisu)
Komis może również dokonywać zakupu dla zlecającego (komitenta) – i tu są to dwie osobne dostawy towarów, komisant nabywa towar na ogólnych zasadach (choć na zlecenie komitenta) i wystawia komitentowi fakturę na kwotę należności (wraz ze swoją prowizją) najpóźniej 7 dnia od wydania mu towaru.